Veille 2.1

De energietransitie jaagt de vraag naar grondstoffen de hoogte in. Dat schept heel wat kansen en uitdagingen. Maar grijpen we die ook? En zo ja, wie dan?

In Congo verdringen uiteenlopende spelers zich om de exploitatie van de kobalt- en kopermijnen. Maar voor een heuse industriële omwenteling ontbreken vooralsnog de voorwaarden en de visie.

In zijn omgeving ziet MO*redacteur John Vandaele ‘gelukkige deals tussen (bio)boeren en burgers, dikwijls van onderuit’. Die steken schril af tegen de manier waarop landbouw de voorbije decennia vaak als pasmunt diende om andere belangen en sectoren te dienen.

Historisch of een gemiste kans? MO*journalist John Vandaele fileert het slotakkoord van de COP28 in Dubai. Hij stelt vast dat veel zal afhangen van wat met het akkoord zal gebeuren en van de strijd die op allerlei manieren en niveaus wordt gevoerd.

Hoopvol nieuws: er wordt steeds meer zonne- en windenergie geproduceerd. Maar het is nog lang niet genoeg om een dramatische opwarming van de aarde te voorkomen. Er liggen nog veel kansen om te investeren in het Globale Zuiden. Hoe en hoe snel nemen we de bocht naar een duurzame transitie?

Klimaatakkoorden, de beurzen, voedselproductie, leveringsketens die beginnen in China en eindigen in onze winkels… Een wereld zonder internationale samenwerking lijkt ondenkbaar. Maar de oorlog in Oekraïne brengt die samenwerking in gevaar.

Kunnen koolstofkredieten een deel leveren van de miljarden die nodig zijn om het Congolese woud te redden? Dat moet nog blijken. MO* trok naar Congo en zag er zowel hoopvolle projecten als struikelblokken. Maar kunnen we het ons permitteren om het systeem van koolstofkredieten niét te gebruiken?

In het Congolese park Kahuzi-Biega zijn interacties tussen dieren en mensen schering en inslag. Om de risico’s van overdraagbare ziektes te beperken, werd het project One health gelanceerd. Daarbij wordt gepleit voor een holistische aanpak: de gezondheid van mens, milieu en dier vormt één geheel.

Congo is een grootmacht op het vlak van biodiversiteit. Met buitenlandse hulp brengt het land die zelf in kaart. Tegelijk zetten menselijke activiteiten alle ecosystemen onder druk, erkennen de Congolezen zelf. In de natuurparken, de hotspots van biodiversiteit, zijn de uitdagingen groot.

Congo is een grootmacht op het vlak van klimaatregulering. Congolese politici zijn zich daarvan steeds meer bewust en eisen nu boter bij de vis. Maar rijke landen leggen vooralsnog weinig geld op tafel, ziet milieuminister Ève Bazaiba. ‘We zullen het milieu niet beschermen met onze eigen goede wil.’

Het Congolese woudbassin huisvest de krachtigste long ter wereld. MO*journalist John Vandaele onderzocht hoeveel middelen er worden vrijmaakt om het onmetelijke woud te beschermen. De hamvraag: kunnen de Congolezen hun welvaart opkrikken zonder dat ze hun kwetsbare bossen kappen? Enkele slotbeschouwingen.

Congo wil zich volop op de kaart zetten als een land dat met oplossingen komt voor de klimaatverandering. Maar wil het in die missie slagen, dan zal het land ook moeten luisteren naar de grieven van zijn noodlijdende bevolking. Nuttige eerste stappen worden gezet, maar de weg is nog lang. ‘Het vraagt tijd om menselijke gewoontes te veranderen.’

Bien que la forêt amazonienne soit nettement plus étendue, les forêts tropicales du bassin du Congo, au cœur de l’Afrique, absorbent aujourd’hui davantage de CO2 dans l’air. Cela semble être une bonne nouvelle, mais ces forêts disparaissent également à un rythme rapide. Plusieurs pays investissent dans des projets visant à protéger ces forêts. Mais ces projets ont peu de chance de réussir s’ils n’aident pas aussi la population, en forte croissance, à progresser.

MO*journalist John Vandaele bezocht in Congo de ngo Faja Lobi, die tien jaar geleden werd opgestart door Gentenaar Jurgen Heytens. Met vele kleine giften plantte de organisatie 3000 hectare bos aan in de savannes van Kwilu én werd ze de grootste werkgever van de streek. Het is een zoektocht naar een ontwikkelingspad dat welvaart brengt, en tegelijk het woud intact laat.

Hoewel het Amazonewoud beduidend groter is, halen de tropische wouden in het Congobekken, in het hart van Afrika, vandaag meer CO2 uit de lucht. Dat lijkt goed nieuws, maar ook deze wouden zijn in sneltempo aan het verdwijnen. Verschillende landen, waaronder ook ons land, investeren in projecten om de bossen te beschermen. Toch hebben zulke projecten maar weinig kans op slagen als ze ook niet de snelgroeiende bevolking vooruithelpen.